RAPORT AD CASUM ODNOŚNIE PRAKTYKI ORZECZNICZEJ SĄDÓW W SPRAWACH O ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA DOZNANĄ KRZYWDĘ

Z przyjemnością informujemy, że wykorzystując wieloletnie doświadczenie procesowe, przygotowaliśmy dla naszych Klientów, analizę najnowszej linii orzeczniczej sądów w sprawach cywilnych o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (tj. na podstawie art. 445 k.c.).

Niespotykana dotychczas sytuacja nakładających się na siebie dwóch poważnych kryzysów wywołanych pandemią COVID-19 i wojną w Ukrainie, skłoniła nas do zadania pytania o praktyczny, finansowy wymiar najnowszego orzecznictwa w sprawach o zadośćuczynienia.

Przed tymi wydarzeniami wyroki cechowały się pewną przewidywalnością, dotyczącą wysokości zasądzanych kwot w przeliczeniu na 1 % uszczerbku zdrowia. Sprzyjało temu otoczenie społeczne i ekonomiczne, w szczególności zaś rozwój gospodarczy, stabilny poziom cen, niskie stopy procentowe oraz powolny wzrost płacy minimalnej. Jednak kryzysy ostatnich lat doprowadziły do  zawirowań gospodarczych i zmian społecznych. Ich wynikiem jest także wysoka inflacja, która wedle naszych przewidywań, może stać się czynnikiem wpływającym w przyszłości na wysokość świadczeń zasądzanych na rzecz pokrzywdzonych. Wobec powyższego jesteśmy przekonani, że opracowanie przygotowane przez Ad Casum ma wartość nie tylko precyzyjnego rozpoznania bieżącej sytuacji w orzecznictwie, ale także jako punkt odniesienia dla przyszłych analiz porównawczych, umożliwiających wprowadzanie korekt np. w szacowaniu rezerw lub praktykach likwidacyjnych.

Badaniu zostało poddanych ponad sześćset prawomocnych orzeczeń. Raport został opracowany na podstawie wyroków sądów powszechnych, wydanych w sprawach o zapłatę zadośćuczynienia w oparciu o art. 445 k.c. w latach 2019–2022.

Dokonując analiz liczbowych, uwzględniliśmy nie tylko kwoty zasądzone w wyrokach, ale także sumy uzyskane przez pokrzywdzonych przed wytoczeniem powództwa. Zbadaliśmy, czy istnieją zależności pomiędzy wysokością zadośćuczynień, a właściwością miejscową sądów orzekających. Odnieśliśmy się także do zadośćuczynień ustalanych w poszczególnych przedziałach wartości przedmiotu sporu. W końcu dokonaliśmy przeglądu orzecznictwa w sprawach, w których biegli nie stwierdzili uszczerbku zdrowia. Konkretne dane zostały opatrzone naszymi komentarzami, opartymi także na wiedzy i doświadczeniu Kancelarii.

Opracowując raport musieliśmy także zastanowić się nad rolą przesłanki „procentowego uszczerbku zdrowia”, jako swego rodzaju sposobu na automatyczne, bezrefleksyjne ustalanie zadośćuczynienia w sytuacji, gdy krzywda zawsze wynika z cierpienia konkretnej osoby. W kontekście słusznych reguł wypracowanych przez dotychczasowe orzecznictwo, można by nabrać przeświadczenia, iż liczbowe oszacowanie uszczerbku zdrowia to zaledwie przesłanka drugorzędna i pomocnicza. Dogłębna analiza orzeczeń prowadzi jednak do odmiennych konkluzji. Jakkolwiek sądy powielają w uzasadnieniach wyroków argumentację wskazującą na akcesoryjność tej wartości i wymieniają inne elementy, które miałyby mieć decydujący wpływ na ocenę rozmiaru krzywdy, to jednak nie sposób ukryć, że często tam, gdzie procent uszczerbku zdrowia został ustalony, stanowi on podstawę określenia wysokości zadośćuczynienia.

Autor: Adwokat Michał Piotrowski