Pośrednictwo ubezpieczeniowe a PPK

Dopuszczenie możliwości oferowania PPK przez zakłady ubezpieczeń w ramach projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych stanowi istotne wydarzenie dla pośredników ubezpieczeniowych.

Pracownicze plany kapitałowe – pośrednicy ubezpieczeniowi – zakaz wtórnej akwizycji – ustawa o dystrybucji ubezpieczeń


Wprowadzenie nowego i powszechnego systemu oszczędzania na pokrycie tzw. ryzyka emerytalnego otwiera dostęp do rynku, który według Ministerstwa Finansów obejmuje ok. 8,5 mln ubezpieczonych oraz ok. 15 mld złotych corocznych oszczędności. Posiadanie przez zakłady ubezpieczeń silnych sieci sprzedaży oraz znaczna rola brokerów ubezpieczeniowych mogą pozwolić na osiągnięcie istotnego udziału zakładów ubezpieczeń w rynku PPK. Uzasadnione jest więc dokonanie analizy regulacji dotyczących pośrednictwa.

Pośrednicy oferujący PPK

Ustawa o PPK przewiduje szczególnego rodzaju pośredników uprawnionych do oferowania PPK. Wobec powyższego, należałoby przyjąć, że kategorie podmiotów uprawnionych do działania w zakresie pośrednictwa PPK są uzależnione od rodzaju podmiotu, który PPK oferuje.

W takim przypadku kluczową rolę należy przypisać ustawie o dystrybucji ubezpieczeń. Podmiotami uprawnionymi do oferowania PPK w formie ubezpieczeniowej są więc, poza zakładami ubezpieczeń, agenci ubezpieczeniowi oraz brokerzy ubezpieczeniowi. Z uwagi na złożony charakter oferowanych produktów nie mogą przy ich zawieraniu pośredniczyć agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające.

Wtórna akwizycja na gruncie projektu ustawy

Zgodnie z treścią art. 43 projektowanej ustawy o PPK zakłada się wprowadzenie zakazu wynagradzania pośrednika w ramach tzw. „wtórnej” akwizycji. Dotyczy to sytuacji, w której klient pośrednika ubezpieczeniowego posiada już zawartą umowę o zarządzanie PPK. Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa ta została zawarta poprzez wybór instytucji finansowej, czy też z mocy prawa na podstawie art. 8 ust. 5 projektowanej ustawy o PPK. W związku z faktem, iż czynności dystrybucji ubezpieczeń mają charakter odpłatny, w praktyce w takim przypadku istotnie ogranicza to możliwość korzystania z usług dystrybutorów ubezpieczeń.

W swoim założeniu, wprowadzenie powyższego zakazu miało służyć zapewnieniu stabilności systemu PPK, a także uniknięciu sytuacji analogicznej do przypadku OFE. Dochodziło wówczas do licznych wtórnych akwizycji, przy czym często wynikały one z chęci ponownego uzyskania prowizji, nie zaś z uzasadnionego interesu klienta.

Omawiany zakaz dotyczy działań mających na celu nakłanianie podmiotu zatrudniającego do rozwiązania umowy o zarządzanie PPK i podjęcie współpracy z innym podmiotem. Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z literalnym brzmieniem proponowanego przepisu, zakazane jest wynagradzanie pośrednika za wykonywanie takich działań.

Art. 43 ust. 1 projektu ustawy o PPK nie wskazuje wprost, kto jest adresatem zakazu. Przyjmując, że powyżej właściwie zidentyfikowaliśmy cel regulacji, to zakaz ten powinien dotyczyć instytucji finansowych, a w przypadku ubezpieczeniowej formy PPK – do zakładów ubezpieczeń. W takim przypadku dopuszczalne byłoby wykonywanie czynności z zakresu wtórnej akwizycji, a także pobieranie z tego tytułu wynagrodzenia w przypadku, gdyby płatnikiem wynagrodzenia był podmiot zatrudniający.

Za wskazanym wyżej stanowiskiem przemawiałoby także przyjęcie przez ustawodawcę, że zabronione jest wynagradzanie za namawianie do zmiany dostawcy usługi PPK. Jeżeli więc wynagrodzenie wypłaca podmiot zatrudniający, który uprzednio podjął decyzję o zmianie dostawcy usługi, to może wypłacić pośrednikowi wynagrodzenie w zakresie wynikającym z pomocy w wyborze nowego dostawcy PPK.

Jednakże z uwagi na niejasny charakter przepisu, a także przewidzianą w treści art. 104 ust. 1 projektu ustawy o PPK sankcję karną, wypłacanie wynagrodzenia pośrednikowi, także przez podmiot zatrudniający, mogłoby zostać uznane za działanie ryzykowne. Można tylko wyrazić nadzieję, że ustawodawca doprecyzuje omawianą wyżej regulację.

Zasady akwizycji PPK

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 2 projektowanej ustawy o PPK, zakazuje się oferowania podmiotom zatrudniającym jakichkolwiek dodatkowych korzyści materialnych z tytułu zawarcia lub niewypowiedzenia umowy o zarządzanie PPK. Przez oferowanie korzyści materialnych należy rozumieć wynagradzanie podmiotu zatrudniającego. Wynagrodzenie to może mieć charakter bezpośredni lub pośredni, polegający np. na udzieleniu zniżki na inne produkty oferowane przez daną instytucję finansową.

Kluczem do ustalenia dopuszczalnego zakresu konkurencji pomiędzy instytucjami finansowymi, polegającego na oferowaniu „korzyści” podmiotowi zatrudniającemu, jest użyte przez projektodawcę określenie „dodatkowych korzyści”. Należy je rozumieć jako korzyści niestanowiące elementów PPK. Korzyściami w rozumieniu omawianego przepisu nie będą natomiast:

  • ułatwienia w zakresie obsługi PPK,
  • obniżenie wysokości wynagrodzenia zakładu ubezpieczeń, czy też
  • poszerzenie oferty w zakresie oferowanych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych.

 

Zakres czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego

W związku z brakiem regulacji dotyczących zakresu pośrednictwa na gruncie ustawy o PPK, zastosowanie powinny znaleźć przepisy ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. W związku z tym pośrednicy ubezpieczeniowi mogą świadczyć swoje usługi zarówno na etapie zawierania umowy o prowadzenie PPK, jak i na etapie jej wykonywania.

W zakresie zawierania umów w ramach PPK, istnieje możliwość działania pośrednika przy zawieraniu umowy o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK. W obu przypadkach czynności te można uznać za czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, pod warunkiem, że są wykonywane przez podmiot trzeci. W przypadku zawierania umów o prowadzenie PPK przez podmiot zatrudniający, działanie takie nie należy, zgodnie z art. 14 ust. 3 lit. b projektu ustawy o PPK, do czynności z zakresu pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Wykonywanie czynności pośrednictwa w ramach wykonania umów ubezpieczenia w zakresie PPK może mieć istotne znaczenie dla rozwoju tego rynku. Projektowana ustawa nakłada bowiem na podmiot zatrudniający liczne obowiązki informacyjne oraz sprawozdawcze. Warto zwrócić uwagę na obowiązki dotyczące właściwego rozliczenia składek ubezpieczeniowych. Będą one dzielone pomiędzy umowę grupową oraz umowy indywidualne uczestników PPK. W przypadku podmiotów zatrudniających, nieposiadających rozbudowanych działów kadr, może to stanowić istotną uciążliwość.

Projektowana ustawa nie zakazuje wprost zlecania wykonywania określonych obowiązków podmiotu zatrudniającego na podmioty trzecie. Mogą nimi być zarówno pośrednicy ubezpieczeniowi, działający bezpośrednio na rzecz podmiotu zatrudniającego (brokerzy), bądź też zakłady ubezpieczeń. Te ostatnie mogłyby natomiast zlecić ich wykonanie agentom ubezpieczeniowym.


Autor: dr Maciej Balcerowski

Brak komentarzy

Przepraszamy, formularz komentarza jest obecnie zamknięty.