Odpowiedzialność prawna za nieudany zabieg kosmetyczny

Klientka poszkodowana w wyniku źle przeprowadzonego zabiegu kosmetycznego ma prawo do zadośćuczynienia.

Wraz ze wzrostem świadomości prawnej społeczeństwa, rośnie liczba spraw o odszkodowanie za nieprawidłowo wykonane zabiegi kosmetyczne. Częstą przyczyną błędów jest brak niezbędnej wiedzy bądź doświadczenia osób wykonujących zabiegi. Rosnącemu poziomowi skomplikowania procedur kosmetycznych nie towarzyszy natomiast kompleksowa regulacja, dotycząca zakresu dopuszczalnych zabiegów wykonywanych przez osoby nieposiadające uprawnień lekarskich, a także zasad ich odpowiedzialności. Lukę w przepisach wypełnia natomiast orzecznictwo.

Stan faktyczny

W dniu 25.06.2018 r. Sąd Rejonowy w Toruniu wydał orzeczenie, w którym na rzecz poszkodowanej klientki zasądził kwotę 10.650 zł (sygn. akt. I C 600/15). Powódka poddała się zabiegowi powiększenia ust kwasem hialuronowym w prywatnej klinice. Po zejściu opuchlizny, na ustach pojawiły się grudki, a wargi były niesymetryczne. Pacjentka wróciła do kliniki na konsultację, gdzie mimo wyraźnych przeciwwskazań zaaplikowano jej kolejne dawki wypełniacza. Objawy nasiliły się, zaś powódka z uwagi na swój nieatrakcyjny wygląd zrezygnowała z pracy i ze studiów. Klinika nie prowadziła żadnej dokumentacji medycznej, przez co odmówiono jej pomocy w lokalnej placówce medycznej. Istotną z punktu widzenia rozstrzygnięcia kwestią był brak odpowiedniego wykształcenia po stronie wykonującego zabieg oraz użycie innej niż kwas hialuronowy substancji jako wypełniacza.

Tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, powódka zażądała od pozwanej kwoty 50.650 zł z ustawowymi odsetkami. Taką też kwotę zasądził na jej rzecz sąd I instancji. Od wyroku pozwana wniosła apelację. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji zmienił swoje pierwotne stanowisko i zasądził na rzecz poszkodowanej kwotę 10.650 zł. W uzasadnieniu wskazał, że powódka doznała szkody na skutek zawinionego zaniedbania pozwanej. Kursy ukończone przez osobę przeprowadzającą zabieg nie uprawniały do jego wykonania. Jak bowiem wynikało z opinii biegłych, powiększenie ust związane z przerwaniem ciągłości skóry jest zabiegiem inwazyjnym, kwalifikowanym jako świadczenie medyczne w rozumieniu art. 2 ust 1 pkt 10 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Do jego wykonywania uprawniony jest zatem tylko lekarz. Jednakże, ze względu na przejściowy charakter deformacji ust powódki, sąd zmniejszył należne zadośćuczynienie. W ocenie sądu, powódka nie wykazała, że cierpienie fizyczne i psychiczne, jakiego doznała, uzasadnia zasądzenie kwoty w żądanej przez nią wysokości.

Odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa

Nieprawidłowo wykonany zabieg kosmetyczny może wiązać się z różnymi rodzajami odpowiedzialności prawnej. Może mieć ona zarówno charakter odpowiedzialności karnej, jak i cywilnej. Kluczowe znaczenie odgrywają art. 156 oraz art. 157 Kodeksu karnego. Znajdują one zastosowanie w przypadku wyrządzenia trwałej lub długotrwałej szkody na organizmie pacjenta. Poszkodowani mogą również dochodzić roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Zastosowanie znajdą: art. 415 k.c. – w przypadku odpowiedzialności deliktowej – lub 471 k.c. – w przypadku kontraktowej.

O odpowiedzialności deliktowej można mówić w sytuacjach, w których osoba wykonująca zabieg (przykładowo): nie przestrzega instrukcji stosowania określonych narzędzi, substancji kosmetycznych czy wymogów higienicznych, a w rezultacie przyczynia się do powstania szkody u klienta. Odpowiedzialność ta ma swoje źródło w art. 415 k.c. Odszkodowanie natomiast może obejmować m.in.: zadośćuczynienie za krzywdę, cierpienia fizyczne i psychiczne klienta, zwrot kosztów leczenia, kosztów dojazdów do placówek medycznych, czy też utracone zarobki.

Odpowiedzialność kontraktowa z kolei odnosi się do niewykonania lub nienależytego wykonania umowy łączącej wykonującego zabieg z pacjentem, a zatem jest ściśle powiązana z wiążącą strony umową. Podstawę prawną stanowi tu art. 471 k.c. Usługa, na którą decyduje się klient, powinna być wykonana zgodnie z opisem przedstawionym w ulotce informacyjnej bądź ustnie przez osobę wykonującą zabieg. W przypadku zabiegów, w których określony efekt estetyczny nie jest gwarantowany, kosmetyczka ma jedynie obowiązek starannego działania. Natomiast w przypadku innych usług, takich jak depilacja, manicure czy pedicure, osiągnięcie konkretnego efektu stanowi część umowy. Te dwa rodzaje obowiązków – starannego działania oraz osiągnięcia określonego rezultatu, jeżeli nie zostaną spełnione, dają klientowi możliwość dochodzenia odszkodowania.

Odpowiedzialność za podwładnego

Z punktu widzenia osoby prowadzącej salon kosmetyczny, istotne znaczenie mogą mieć także zasady związane z odpowiedzialnością za działania podwładnego. Warto w tym miejscu wspomnieć o sprawie o sygn. akt III Ca 683/15. W wyroku z 28 października 2015 r., Sąd Okręgowy w Łodzi przyznał 10.000 zł zadośćuczynienia kobiecie, której podczas depilacji laserowej poważnie uszkodzono skórę łydek. Tym samym oddalił roszczenie wobec kosmetyczki, która wykonała niefortunny zabieg, gdyż jako pracownica pozostawała pod ochroną art. 120 Kodeksu pracy. W sprawie omawianej w niniejszym artykule, pozwana właścicielka salonu podniosła, że to osoba wykonująca zabieg jest wyłącznie odpowiedzialna za jego skutki. Tymczasem, na podstawie art. 430 k.c., sąd obciążył właścicielkę gabinetu kosmetycznego, która powinna zadbać o to, aby niedoświadczeni pracownicy nie wykonywali takich zabiegów samodzielnie.

Wymagana zgoda na zabieg

Warto także zwrócić uwagę na kwestię zgody pacjenta/klienta na zabieg. W przedmiotowej sprawie, powódka przed poddaniem się zabiegowi powiększania ust nie podpisała żadnej zgody na jego wykonanie. Ten aspekt odpowiedzialności poruszył Sąd Najwyższy w wyroku z 5 września 1980 r., sygn. akt II CR 280/80. Sprawa dotyczyła oszpecenia powódki po zabiegu usunięcia kępek żółtych. Sąd w uzasadnieniu zwrócił uwagę na to, że przed zabiegiem operacyjnym, przeprowadzanym wyłącznie dla celów estetycznych, pacjent powinien uzyskać informacje na temat potencjalnych skutków interwencji.

Podsumowanie

Analiza orzecznictwa w zakresie odpowiedzialności za nieudany zabieg kosmetyczny pokazuje, że brak odpowiednio szczegółowej regulacji prawnej może stwarzać pewne problemy.

Omówione wyżej przykłady świadczą o tym, jak ważne, zarówno z punktu widzenia kosmetyczki, jak i klienta, jest to, co dzieje się jeszcze przed rozpoczęciem zabiegu. Elementy takie jak: przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z klientem, podpisanie przez niego zgody na zabieg oraz prowadzenie dokumentacji wydają się oczywiste, a mimo tego wciąż zdarzają się w tym zakresie zaniedbania.

 

W prawie polskim istnieje wyraźne rozróżnienie między działalnością lekarzy medycyny estetycznej od działalności kosmetyczek. Pomijając przepaść w zakresie wykształcenia (studia medyczne vs kursy lub studium kosmetyczne), lekarze mają dużo większe obostrzenia dotyczące prowadzenia takiej działalności (m.in. dotyczące wielkości lokalu, sposobu wykończenia i wyposażenia, standardów sanitarnych itp.). Mają również obowiązek wykupienia ubezpieczenia OC. Ze względu jednak na niższe ceny zabiegów przeprowadzanych przez kosmetyczki, klienci często wybierają salony kosmetyczne zamiast gabinetów medycyny estetycznej. Ryzykują tym samym własne zdrowie, cierpienia fizyczne i psychiczne oraz jeszcze wyższe koszty późniejszego leczenia.


Autor: Ada Chudzik

Źródła:

  • Wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 25 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 600/15.
  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 Nr 16, poz. 93)
  • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 Nr 88, poz. 553)
  • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141)
  • Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654)

 

1Komantarz